Nadżerka to zmiana nabłonkowa na tarczy części pochwowej, wokół ujścia zewnętrznego szyjki macicy, spowodowana najczęściej infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi lub grzybiczymi, zaburzeniami i zmianami hormonalnymi, przebytą ciążą, częstą zmianą partnerów seksualnych oraz urazami mechanicznymi. Wyglądem przypomina niewielką plamkę o nierównej chropowatej powierzchni. Jej kolor, w zależności od rodzaju i stadium zaawansowania, może przechodzić od jasnoróżowego po ciemnoczerwony.
Objawy nadżerki nie zawsze są wyraźne, ale najczęściej opisywanymi są:
- upławy – najczęściej o zabarwieniu żółtym lub zielonkawym, czasem bardzo obfite i drażniące, o nieprzyjemnym, charakterystycznym zapachu,
- swędzenie i/lub pieczenie pochwy,
- plamienie,
- bóle brzucha.
Choroba może też przechodzić bezobjawowo, dlatego zaleca się przechodzenie regularnych badań ginekologicznych w celu jak najwcześniejszego jej wykrycia. Ginekolog jest w stanie stwierdzić nadżerkę przy rutynowym badaniu. Nadżerka nie jest groźna, ale nieleczona może prowadzić do wielu poważnych powikłań. Niewykluczony jest również rak szyjki macicy.
Po badaniu i wywiadzie lekarskim, ginekolog wybierze najodpowiedniejszą metodę usunięcia nadżerki. Wyróżnia się następujące sposoby:
- elektrokoagulacja, czyli tzw.”wypalanka”;
- krioterapia, czyli wymrażanie nadżerki;
- koagulacja chemiczna, czyli usunięcie nadżerki roztworem kwasów;
- fotokoagulacja, czyli oddzielenie zmienionego nabłonka za pomocą lasera;
- konizacja, czyli chirurgiczne lub elektryczne wycięcie części szyjki macicy (w kształcie stożka) wraz ze zmianą;
Wszystkie wyżej wymienione metody usuwania nadżerki są bezbolesne, aczkolwiek nie zawsze komfortowe. Przed poddaniem się któremukolwiek z zabiegów, konieczne jest wyleczenie stanu zapalnego. Ważne jest wybranie odpowiedniego leczenia, gdyż nie są to metody uniwersalne.Nadżerka nawet po leczeniu zabiegowym może powracać kilkakrotnie.
Elektrokoagulacja, czyli wypalanie nadżerki, była do tej pory najczęściej stosowaną metodą. Jej przebieg polega na wypaleniu zmienionej tkanki za pomocą iskry elektrycznej. Zabieg jest bezbolesny i nie wymaga znieczulenia, ale w jego trakcie wydziela się nieprzyjemny zapach palonego ciała, który wiele kobiet wprawia w duży dyskomfort. Zabieg ten może spowodować trwałe blizny, które mogą utrudnić prawidłowy przebieg porodu, dlatego nie jest zalecany dla kobiet przed pierwszą ciążą. Gojenie po elektrokoagulacji może trwać ok. miesiąca, a w jego trakcie mogą pojawiać się wodniste upławy o nieprzyjemnym zapachu oraz plamienia. Po zabiegu należy powstrzymać się od stosunków płciowych przez kilka tygodni i prowadzić oszczędny tryb życia. Najlepszym czasem na wykonanie zabiegu, to kilka dni po miesiączce.
Krioterapia jest kolejnym sposobem wyleczenia nadżerki, polega na wymrożeniu zmienionego nabłonka za pomocą ciekłego azotu. Metoda jest szybka i całkowicie bezbolesna, lecz czasem wymaga powtórzenia. Mała blizna, która powstaje przy tym zabiegu jest dużo bardziej elastyczna, niż w przypadku elektrokoagulacji. Czas gojenia to ok. 30 – 40 dni, a w jego trakcie także mogą wystąpić czasami obfite upławy. Występuje możliwość krwawień. Po zabiegu należy powstrzymać się od stosunków płciowych przez kilka tygodni i prowadzić oszczędny tryb życia. Zabieg najlepiej przeprowadzić zaraz po miesiączce.
Koagulacja chemiczna stosowana jest przy małych zmianach. Polega na przykładaniu do nadżerki specjalnego preparatu chemicznego, który likwiduje chory nabłonek, a w jego miejscu po określonym czasie powstaje nowy – zdrowy. Zaletą tej metody jest jej bezbolesny przebieg i brak blizn, wadą natomiast – mała skuteczność i konieczność powtarzania czynności w równych odstępach czasu. Gojenie trwa dość długo, więc jest to rzadziej polecany sposób leczenie nadżerki.
Fotokoagulacja, czyli laseroterapia. Jest to najskuteczniejsza metoda leczenia o najkrótszym czasie gojenia – ok. 2 tygodni. Polega ona na przyłożeniu do nadżerki światłowodu emitera i lekkim uciśnięciu, a wysyłany przez niego impuls świetlny powoduje odparowanie wody z komórek tworzących nadżerkę, co prowadzi do natychmiastowego ich obumarcia. Metoda ta pozwala na całkowicie bezbolesne usunięcie nadżerki, możliwość leczenia przy wszczepionym elektrostymulatorze serca, leczenie w każdym dniu cyklu oprócz okresu krwawienia miesiączkowego. Czas takiego zabiegu zależy od wielkości zmienionego nabłonka. Fotokoagulacja jest bardzo precyzyjną metodą leczenia tego typu zmian i nie zostawia nawet najmniejszej blizny. Tylko laserowe usuwanie zmienionych warstw tkanek nie powoduje wzrostu komplikacji w czasie ciąży.
Konizacja to zabieg elektrokonizacji lub konizacji chirurgicznej przeprowadzany już w warunkach szpitalnych.